Mặc dù chỉ là cây thảo dược mọc hoang ở vùng núi phía Bắc nhưng cây tục đoạn
lại có công dụng tuyệt vời điều trị bệnh viêm xương khớp, an thai. Vì
vậy, loại thảo dược dân gian này được sử dụng nhiều trong các bài thuốc
của đông y.
Thông tin cơ bản về cây tục đoạn
Giới thiệu chung
Cây tục đoạn có tên khoa học là Dipsacus
asper Wall thuộc họ Dipsacaceae. Loại cây thường mọc hoang ở khu vực núi
cao có khí hậu mát mẻ, hoặc nương rẫy có bóng râm. Cây xuất hiện ở các
tỉnh như các tỉnh phía Bắc như Sơn La. Hà Giang, Lào Cai.
Đặc điểm của cây
+ Đây là cây thân thảo lâu năm, cao từ 0.6-1.5m. Thân cây có 6 cạnh, gai thưa và nhiều rãnh.
+ Lá mọc đối, có răng cưa phần mép, cuống lá dài có gai, phiến lá xẻ sâu thành 3 đến 8 thùy.
+ Hoa có màu tím nhạt, mọc thành cụm.
+ Quả có màu xám trắng có 4 cạnh, dài từ 5 đến 7mm.
+ Cây thường ra hoa, đậu quả trong khoảng từ tháng 8-10.
Những bộ phận trên cây được dùng làm thuốc
bao gồm rễ, thân, lá. Thời gian tốt nhất thu hái rễ vào mùa đông. Sử
dụng rễ già để phơi hoặc sấy khô làm thuốc trị bệnh.
Cây tục đoạn
Thành phần dược chất của cây
Thành phần dược chất của cây được giới
chuyên gia nghiên cứu, nhận thấy cây không chỉ có tác dụng chữa bệnh mà
còn tốt cho sức khỏe người dùng.
- Theo nghiên cứu y học hiện đại:
Nước thuốc sắc từ tục đoạn có khả năng
giảm đau, cầm máu, có tác dụng thoát mủ trong trường hợp ung nhọt, tăng
sữa, thúc đẩy tổ chức tái sinh.
Dựa theo nghiên cứu của một loại cùng chi
với tục đoạn, khi dùng Dypsacuspilosus áp dụng cho chó mèo thì huyết áp,
nhịp tim, biên độ mạch sẽ tăng lên.
Dypsacuspilosus thử nghiệm trên tủy sống của ếch có tác dụng gây mê mạnh.
- Theo y học cổ truyền: Tục đoạn có tác dụng bổ can thận, mạnh gân cốt, hoạt huyết nên được dùng trong các trường hợp sau:
Ngoại thương Rong huyết, động thai, biểu hiện băng kinh Các triệu chứng của can thận hư như đau lưng mỏi gối, yếu chân. Có tác dụng an thai, hạn chế nguy cơ sinh non.Các bài thuốc dân gian từ cây tục đoạn
Tùy theo mục đích sử dụng, người bệnh thể
sử dụng những bộ phận của cây theo nhiều cách để đạt hiệu quả cao. Một
số bài thuốc chữa bệnh từ loại cây này như sau:
Bài thuốc giảm đau nhức
Sử dụng tục đoạn giảm đau nhức vừa đơn
giản vừa mang lại hiệu quả cao. Người bệnh có thể sắc nước uống, giã đắp
hoặc tán bột làm viên hoàn đều tốt cho sức khỏe. Có 4 bài thuốc sử dụng
như sau:
Có tác dụng chữa đau nhức cơ thể
Trị đau buốt chân tay, suy nhược can thận.
Nguyên liệu: Bao gồm 12g tục đoạn kết hợp
với ngũ gia bì, phòng phong, tỳ giải, bạch truật, ngưu tất, ý dĩ nhân,
20g thục địa, 8g khương hạt.
Cách dùng: Tán tất cả nguyên liệu thật mịn, nặn thành viên hoàn. Mỗi lần dùng khoảng 12g, uống 2-3 lần.
Trị đau nhức do phong thấp.
Nguyên liệu cần có bao gồm cây thảo dược chính cùng chế xuyên ô, phòng phong, ngưu tất, tỳ giải, mỗi vị 20g.
Cách dùng: Tán thành bột mịn, luyện với mật thành viên hoàn. Dùng 16g/2 lần/ngày.
Chữa mỏi gân cốt.
Nguyên liệu gồm 10g vị thuốc chính kết hợp với tang ký sinh, đỗ trọng, ngưu tất, 5g câu tử, hà thủ ô, dương quy.
Cách dùng: Sắc tất cả hỗn hợp trên để lấy nước uống.
Có tác dụng giảm đau.
Nguyên liệu: Kết hợp vị thuốc chính với
đương quy, hoa hồng, cốt toái bổ, huyết kiệt, tự nhiên đồng, nhũ hương,
mộc dược, thổ miết trùng, mỗi loại 12g, mộc hương 8g.
Cách dùng: Nghiền tất cả các vị thuốc
thành bột mịn, chia thành 2 phần. Người bệnh dùng một phần thuốc bột hòa
với nước sôi, uống 2-3 lần/ngày. Phần còn lại nhào với rượu hoặc giấm
đắp lên chỗ đau.
Bài thuốc cho phụ nữ mang thai
Cây tục đoạn tốt cho sức khỏe người dùng,
nhất là phụ nữ mang thai. Các bài thuốc dân gian từ thảo dược này có ác
dụng an thai và cố tinh chỉ băng. Từ xưa đến nay, có 3 bài thuốc được
lưu truyền rộng rãi trong dân gian:
Chữa bệnh lậu và giảm nguy cơ sảy thai:
Nguyên liệu: Vị thuốc chính kết hợp cùng
hoàng kỳ, địa du, xích thạch chi, long cốt, đương quy, mỗi loại 12g,
xuyên không, thục địa, ngải diệp 6g.
Cách dùng: Tán mịn, luyện với bột thành các viên hoàn. Người bệnh dùng khoảng 16g/2 lần/ngày, dùng với nước sôi để nguội.
Có tác dụng an thai:
Nguyên liệu: 80g tục đoàn. 80 đỗ trọng, 100g đại táo.
Cách dùng: Đại táo bỏ hạt rồi giã nát, 2
vị thuốc còn lại tán thành bột. Sau đó, trộn các nguyên liệu với nhau,
luyện với nước thành các viên hoàn. Người bệnh uống 30 viên/ngày, viên
bằng hạt ngô và uống cùng nước cơm.
Ngăn ngừa sinh non:
Nguyên liệu bao gồm vị thuốc chính 8g,
hoàng kỳ, hoàng cầm, đảng sâm, xuyên khung, đảng sâm mỗi loại 4g, thục
địa 3g, bạch thược 3g, cảm thảo, bạch truật, sa nhân mỗi loại 2g, gạo
nếp 1 nắm.
Cách dùng: Thái nhỏ các nguyên liệu rồi
sắc lấy nước đặc, nấu cháo cùng với gạo nếp. Người bệnh nên dùng trong
vòng 3-5 ngày sẽ có hiệu quả.
Những lưu ý khi sử dụng
Theo nhận định của chuyên gia Phòng khám Đa khoa Hoàn Cầu,
cây tục đoạn không chứa các độc tố nên hoàn toàn an toàn cho sức khỏe
người dùng. Tuy nhiên, khi sử dụng các bài thuốc từ thảo dược này có một
số lưu ý sau:
- Không dùng cho những đối tượng có chứng thực nhiệt.
- Tùy cơ địa mỗi người mà thuốc có hiệu quả ở mức độ khác nhau.
- Cần thao khảm ý kiến của y bác sĩ trước khi có ý định sử dụng để đạt hiệu quả điều trị tốt nhất.
- Cần bảo quản thảo dược này ở nơi thoáng mát, không nên để ở nơi ẩm mốc làm mất tác dụng của thuốc.
